در ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل ﺑﺮرﺳﻲ راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و ﻧﻮع ﺻﻨﻌﺖ (ﻧﻮع ﺻﻨﻌﺖ ﺷﺮﻛﺖ ﺻﺎﺣﺒﻜﺎر ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد) در اﻳﺮان ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﭘﻲ آﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ آﻳﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ در ﻫﻤﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ ﻳﺎ آﻧﻜﻪ در ﺑﺮﺧﻲ از ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮی را ﺷﺎﻫﺪﻳﻢ. ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺮﻛﺘﻬﺎی ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان در 4 ﻃﺒﻘﻪ ﻛﻠﻲ ﺻﻨﻌﺖ ﺗﺤﺖ ﻋﻨﺎوﻳﻦ: اﻟﻒ. ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ و ﻓﻠﺰات، ب. ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت، ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ، ج. ﻓﻠﺰات و ﺧﻮدرو، د. ﻣﺤﺼﻮلات داروﻳﻲ و ﺧﻮراﻛﻲ؛ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪی ﺷﺪه اﻧﺪ. ﺑﺮای ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻴﺎر ﻣﺤﻘﻘﻴﻦ، ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه و ﮔﺰارش ﺷﺪه در ﮔﺰارش ﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺑﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﭘﻨﺞ ﻧﻮع ﺗﺤﺮﻳﻒ (ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﺎﻟﻴﺎﺗﻲ، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در ﺑﺮآوردﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت در ﻗﻮاﻧﻴﻦ، ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻧﺎﺷﻲ از اﺷﺘﺒﺎه در ﺑﻜﺎرﮔﻴﺮی روﻳﻪ ﻫﺎی ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﻛﺸﻒ ﺳﺎﻳﺮ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت) از ﻃﺮﻳﻖ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﮔﺰارش ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﺳﺎل ﺟﺎری و ﮔﺮدش ﺳﻮد و زﻳﺎن اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﺳﺎل آﺗﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﻮد. ﻟﺬا ﻣﻌﻴﺎر ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ درﺻﺪ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻛﺸﻒ ﺷﺪه از ﻣﺠﻤﻮع ﻛﻞ ﺗﺤﺮﻳﻔﺎت ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. روش ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده، روش ﺗﺤﻘﻴﻖ دو وﺟﻬﻲ ﺑﻮده و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎی آﻣﺎری ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ در اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺒﻴﻦ آن اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻛﺎﻧﻲ ﻫﺎ و ﻓﻠﺰات، ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ بالاتر و در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻨﺴﻮﺟﺎت، ﭼﻮب و ﻛﺎﻏﺬ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ ﭘﺎﺋﻴﻦ ﺗﺮ اﺳﺖ.

اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاعاتی ﺣﺴﺎﺑﺪاری (AIS) در ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎی ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮاد ﻏﺬاﻳﻲ و آﺷﺎﻣﻴﺪﻧﻲ، ﺻﻨﻌﺖ ﻗﻨﺪ و ﺷﻜﺮ و ﺻﻨﻌﺖ ﻣﻮاد و ﻣﺤﺼﻮلات داروﻳﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﺑﻮرس اوراق ﺑﻬﺎدار ﺗﻬﺮان ﺷﺎﻣﻞ 81 ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﭘﺮدازد. ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺳﺘﺮاﺗﮋﻳﻚ ﺑﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺷﺮﻛﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻬﻤﻲ دارد، اﻣﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﻤﻲ روی ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ اﻳﻦ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺪف اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺳﻄﺢ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاﻋﺎﺗﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS اﺳﺖ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﻴﻦ ﻣﻠﺰوﻣﺎت AIS و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺮدازش AIS ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه اﺳﺖ. داده ﻫﺎی لازم ﺑﺮای 81 ﺷﺮﻛﺖ ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ از ﻣﺪﻳﺮان ﻣﺎﻟﻲ و ﻋﺎﻣﻞ درﺑﺎره 19 ﻣﺸﺨﺼﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاﻋﺎﺗﻲ ﺷﺮﻛﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮای ﻣﻠﺰوﻣﺎت و ﻇﺮﻓﻴﺖ AIS ﮔﺮآاوری ﮔﺮدﻳﺪ. در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ از روﻳﻜﺮد ﺗﻄﺎﺑﻖ ﺑﺮای ﺗﻨﺎﺳﺐﺑﻴﻦ اﻳﻦ دو ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺧﻮﺷﻪ ای ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ دو ﮔﺮوه ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ و ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺗﻘﺴﻴﻢﺷﺪﻧﺪ. در ﻧﻬﺎﻳﺖ راﺑﻄﻪ ﻋﻮاﻣﻞ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺮ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ اطلاﻋﺎﺗﻲ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﻳﺎﻓﺘﻪ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS و داﻧﺶ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺷﺎﻣﻞ داﻧﺶ ﺣﺴﺎﺑﺪاری و داﻧﺶ IT، اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺣﺴﺎﺑﺪاری و ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ و اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺮﺳﻨﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ IT در داﺧﻞ ﺷﺮﻛﺖ راﺑﻄﻪ دارﻧﺪ. اﻧﺪازه ﺷﺮﻛﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ AIS دارای راﺑﻄﻪ ﻣﻌﻨﻲ داری اﺳﺖ.

ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺳﻌﻲ در ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﮔﺮاﻳﺶ ﻫﺎی ﭘﮋوﻫﺸﻲ در مجلات ﻋﻠﻤﻲ -ﭘﮋوﻫﺸﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری دارد. اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮای ﻣﻮﺿﻮﻋﻲ ﻧﺸﺮﻳﺎت دارای رﺗﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ-ﭘﮋوﻫﺸﻲ رﺷﺘﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری در اﻳﺮان ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻨﻮان آﻧﻬﺎ از ﺳﺎل 1371-90 ﻣﻲ ﭘﺮدازد. ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮدن ﻧﻮع روﻳﻜﺮد ﻣﺤﺘﻮاﻳﻲ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت در ﭼﺎپ ﻣﻘﺎلات ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری اﺳﺖ. ﺟﺎﻣﻌﻪ آﻣﺎری ﺷﺎﻣﻞ ﺑﺮرﺳﻲ 1154 ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه در ﻳﺎزده ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ دارای رﺗﺒﻪ ﻋﻠﻤﻲ–ﭘﮋوﻫﺸﻲ در رﺷﺘﻪ ﺣﺴﺎﺑﺪاری و روش ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻣﺤﺘﻮا از ﻧﻮع ﻛﻤﻲ اﺳﺖ. ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻘﺎﻻت ﺷﺎﻣﻞ ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺎﻟﻲ، ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، ﻣﺎﻟﻲ، ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺣﺴﺎﺑﺪاری دوﻟﺘﻲ در ﻃﻮل ﻣﺪت اﻧﺘﺸﺎر اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﺎت ﻃﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎی 1371 ﺗﺎﻛﻨﻮن اﺳﺖ.نتایج ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻋﻨﻮان ﻣﻘﺎلات ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ درﺻﺪ اﻧﺘﺸﺎر، ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺎﻟﻲ ﺑﺎ 29% درﺻﺪ و ﭘﺲ از آن ﻣﻘﺎلات ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺎﻟﻲﺑﺎ 24% اﺳﺖ. 22% ﻣﻘﺎلات ﻣﻨﺘﺸﺮ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، 14% ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺮﺳﻲ، 6% ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺗﻨﻬﺎ 5% ﻣﻘﺎﻻت ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع ﺣﺴﺎﺑﺪاری دوﻟﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ . ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺎس روﻧﺪ ﭘﺮداﺧﺘﻦ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ در مجلات ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺣﺴﺎﺑﺪاری رو ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ اﺳﺖ.

ﻋﻠﻲ رﻏﻢ آن ﻛﻪ ادﺑﻴﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﮔﺰارﺷﮕﺮی ﻣﺎﻟﻲ (ﻛﻴﻔﻴﺖ) در اﺑﻌﺎد ﻣﺨﺘﻠﻒ، ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﻫﺎی ﭼﺸﻢ ﮔﻴﺮی داﺷﺘﻪ اﺳﺖ، ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل، ﭘﻴﻤﺎﻳﺶ ادﺑﻴﺎت ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺣﺘﻲ در مجلات ﺑﺮﺗﺮ ﺣﺴﺎﺑﺪاری ﺟﻬﺎن، ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﭘﺎﻳﻪ را ﻛﻪ ﺳﺒﺐ اﻳﺠﺎد اﺑﻬﺎﻣﺎﺗﻲ در ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻲ ﮔﺮدد، ﭘﻴﺶ رو ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ. ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺣﺎﺿﺮ، نشان ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻧﺒﻮد ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮای ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻧﻴﺰ ﻋﺪم ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و آن ﭼﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺮﺳﻮم اﻧﺪازه ﮔﻴﺮی ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ، رﻳﺸﻪ مشکلات ﻣﺰﺑﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دو ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻴﺸﺮو در ﺣﻮزه ﻛﻴﻔﻴﺖ، ﺑﺎ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎ، اﺑﻬﺎﻣﺎت و ﻧﻘﺪﻫﺎﻳﻲ ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. بعلاوه اﻳﻦ ﭘﮋوﻫﺶ، ﺑﺎ ﭘﺎﻟﻮدن ﻣﻔﺮوﺿﺎت ﻣﺸﻜﻞ زای زﻳﺮﺑﻨﺎی ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺟﻬﺖ از روﻳﻜﺮد «ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻌﻴﻦ ﻣﺤﻮر» ﺑﻪ «اطلاعات ﻣﺤﻮر»، «ﻧﻈﺮﻳﻪ اطلاعات-ﻋﺪم اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﺤﻮر» را ﻃﺮاﺣﻲ و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺟﺪﻳﺪی از ﻛﻴﻔﻴﺖ اراﻳﻪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. بعلاوه ﻧﻈﺮﻳﻪ ﻳﺎد ﺷﺪه، اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع را ﻛﻪ ﭼﺮا ﭘﮋوﻫﺶ ﻫﺎی ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺒﺎط واﺣﺪ و ﻣﻮرد ﺗﻮاﻓﻘﻲ در ﺧﺼﻮص ﭼﻴﺴﺘﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ دﺳﺖ ﻳﺎﺑﻨﺪ، روﺷﻦ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ.